Μικραίνει η τρύπα του όζοντος
2 Ιουλίου 2016
HENRY FOUNTAIN / THE NEW YORK TIMES
Η τρύπα του όζοντος αυξάνει τη θερμοκρασία στον πλανήτη και συμβάλλει αρνητικά στο λιώσιμο των πάγων.
Τρεις δεκαετίες έχουν περάσει από την ημέρα που η υφήλιος απαγόρευσε τα επικίνδυνα χημικά που κατέστρεφαν σταδιακά μεν αλλά σταθερά το στρώμα του όζοντος στην στρατόσφαιρα. Τώρα οι επιστήμονες εκφράζουν αισιοδοξία καθώς επισημαίνουν ότι έχουν στα χέρια τους ενδείξεις ότι το πρόβλημα της τρύπας του όζοντος αποκαθίσταται. Ειδικότερα, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι έχουν στη διάθεσή τους σημάδια ότι η εποχική τρύπα του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική –ένας πολύ βασικός λόγος ανησυχίας από τη στιγμή που ανιχνεύθηκε το 1984– μικραίνει. Αν και η πρόοδος που συντελέστηκε μέχρι σήμερα είναι μικρή, η νέα πραγματικότητα υποδεικνύει ότι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ, η συνθήκη με την οποία τα κράτη του κόσμου συμφώνησαν να σταματήσουν τη χρήση φλοροχλωρανθρακών (CFC), αποδίδει. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πλήρης αποκατάσταση του προβλήματος δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν από τα μέσα του αιώνα.
«Βρισκόμαστε ενώπιον της αρχής μιας μακράς διαδικασίας», επισημαίνει η Σούζαν Σόλομον, χημικός ατμόσφαιρας στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και συντάκτις της σχετικής έκθεσης στο περιοδικό Science.
Το όζον στα υψηλότερα επίπεδα της στρατόσφαιρας προστατεύει τη ζωή στον πλανήτη απορροφώντας την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Ομως το όζον καταστρέφεται από τις αντιδράσεις των ατόμων χλωρίου και άλλων ουσιών που απελευθερώνονται από τους φλοροχλωράνθρακες και άλλα παρόμοια χημικά, τα οποία επί δεκαετίες χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή ψυκτικών και προωθητικών αερίων. Τα υψηλότερα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας οδηγούν στην αύξηση των δερματικών καρκίνων και άλλων προβλημάτων υγείας.
Οι επιστήμονες που άσκησαν πιέσεις για την υπερψήφιση του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ ανέκαθεν γνώριζαν ότι η αποκατάσταση του προβλήματος θα είναι αργή και σταδιακή, επειδή τα CFC μπορούν να παραμείνουν στην στρατόσφαιρα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Χαρακτηριστικά, ο Ντέιβιντ Φάχεϊ, ερευνητής φυσικός της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, ο οποίος δεν συμμετείχε στην τελευταία έρευνα, επισημαίνει ότι η εργασία της δόκτορος Σόλομον «μας δίνει αρκετή αυτοπεποίθηση ότι κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση», υποδεικνύοντας ταυτόχρονα ότι το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ ήταν μια συνταρακτική επιτυχία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η καταστροφή του στρώματος του όζοντος ήταν ιδιαίτερα μεγάλη πάνω από την Ανταρκτική εξαιτίας των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στην περιοχή. Από τεχνικής άποψης η απίσχνανση του στρώματος του όζοντος δεν σχηματίζει μια «τρύπα», αλλά καλύπτει μια μεγάλη περιοχή της στρατόσφαιρας όπου τα επίπεδα συγκέντρωσης όζοντος είναι κάτω από κάποιο όριο. Καθώς οι αντιδράσεις που καταστρέφουν το όζον απαιτούν το ηλιακό φως, η απίσχνανση ξεκινά κάθε χρόνο στα τέλη Αυγούστου, όταν τελειώνει ο χειμώνας στο νότιο ημισφαίριο, και φτάνει στο μέγιστο σημείο τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο.